تولید بذر گواهی شده
 
- - - - -
   
     

  
      اصلاح صفاتی مانند عملکرد زیاد، کودپذیری بالا، مقاومت به بیماری یا آفت خاص و یا داشتن تحمل به شوری و خشکی در ارقام گیاهی به ایجاد و معرفی ارقام جدید می انجامد. ارقام جدید معرفی شده در کمیته معرفی رقم بررسی می شوند و در صورت اثبات جدید بودن و تایید شدن در طی آزمون "تمایز، یکنواختی و پایداری" (DUS) و آزمون "تعیین ارزش زراعی" (VCU)، نامگذاری شده و وارد فهرست ملی ارقام ایران می شوند. تولید و عرضه تجاری بذر ارقام جدید، ابزاری برای انتقال تکنولوژی های نوین و استفاده از مزیت های جدید محصولات زراعی است.
    
     بذرها اندام های گیاهی مستقلی هستند که امکان تداوم نسل گیاه را فراهم می کنند. بذر نیز مانند سایر نهاده های کشاورزی باید مجموعه ای از ویژگی های کیفی که در استانداردهای ملی بذر مشخص شده است، را داشته باشند. بذر استاندارد در چارچوب نظام گواهی بذر تولید و عرضه می شود. نظام گواهی بذر مجموعه ای از رویه ها و مقررات هستند که به حفظ اصالت و خلوص ژنتیکی و فیزیکی بذر رقم زراعی خاص کمک می کنند.
 
     بر اساس قانون ثبت ارقام گیاهی و کنترل و گواهی بذر مصوب 1382/04/29 موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال مرجع تدوین و پیشنهاد استانداردهای ملی بذر ، صدور مجوز تولید بذر به تولیدکنندگان و نظارت بر مزارع تولید بذر گواهی شده و همچنین صدور گواهی ترخیص بذر جهت ترخیص از گمرکات کشور است. در صورتی که نتیجه بازدیدها و آزمون های بذر نشان دهندۀ مطابقت شرایط مزرعه و بذر تولید شده با استانداردهای ملی باشد یکی از انواع گواهی بذر بنا به نوع بذر و نیاز تولیدکننده صادر می شود.
 
     تولیدکننده بذر به شخص حقوقی (شرکت یا موسسه) یا حقیقی گفته می شود که دارای امکانات و شرایط لازم برای تولید بذر یک محصول خاص است و درخواست تولید بذر مورد نظر را به سازمان جهاد کشاورزی و یا اداره خدمات کشاورزی شهر و استان محل استقرار خود ارائه می دهد تا از موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال مجوز تولید بذر آن محصول را دریافت نماید. ثبت درخواست صدور یا تمدید مجوز تولید بذر از طریق سامانه صدور یا تمدید مجوز تولید بذر در سایت موسسه انجام می شود. مراحل و فرایند تولید بذر برای متقاضیان را می توانید در ادامه مطالعه کنید. شرایط لازم برای دریافت مجوز هر یک از محصولات را در بخش مقررات تولید بذر محصولات مربوط به محصول مورد نظر مطالعه کنید.
 
     برای اطمینان از اینکه بذر تولید شده توسط تولیدکنندۀ بذر دارای شرایط استاندارد هست، موسسه دو نوع بررسی در طی فرایند تولید انجام می دهد:
    (1) نظارت بر مزرعه تولید بذر که بطور مستمر از معرفی زمین زراعی تا برداشت توسط کارشناسان ناظرانجام می گیرد. 
    (2)  نمونه برداری از بذر تولید شده برای انجام آزمون های کیفیت بذر که در آزمایشگاه های مورد تایید موسسه انجام می شود.
 
     کارشناس ناظر مزارع تولید بذر شخصی حقیقی است که صلاحیت آن برای بازدید مزارع تولید بذر توسط موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال بررسی و تایید شده است. کارشناسان ناظر صلاحیت دار از سوی موسسه کارت صلاحیت نظارت دریافت می نمایند. محدوده جغرافیایی و لیست مزارع قابل بازدید توسط هر کارشناس ناظر در ابتدای هر فصل زراعی توسط معاونت تحقیقات کنترل و گواهی بذر تعیین و به کارشناس ناظر، مراجع ذی صلاح و تولیدکنندگان بذر ابلاغ می شود.
  

 انواع گواهی بذر
     موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال مرجع ملی صدور گواهی و برچسب بذر استاندارد در ایران است. گواهی بذر (بصورت برچسب یا کارت) نشانه اصالت رقم مورد نظر، خلوص ژنتیکی رقم، خلوص فیزیکی و دارا بودن کیفیت های زیستی لازم برای کشت و کار است. بنا به نیاز تولیدکننده بذر، نوع بذر و قرار داشتن نام رقم در فهرست ملی ارقام یا فهرست منابع ژنتیکی کشور، سه نوع گواهی متفاوت برای بذرهای دارای شرایط استاندارد صادر می شود:
 
(1) گواهی بذر ارقام تجاری: این گواهی بسته به نوع بسته بندی بذر به شکل کارت یا برچسب دارای هولوگرام صادر می شود و به پارت های بذری ارقام درج شده در فهرست ملی ارقام ایران که در چارچوب نظام گواهی بذر تولید شده اند تعلق می گیرد. این گواهی تایید کنندۀ اصالت رقم اظهار شده روی پاکت، دارا بودن خلوص ژنتیکی و کیفیت های فیزیکی و فیزیولوژیک بذر از جمله خلوص فیزیکی بذر و درصد جوانه زنی بالا می باشد.
 
(2) گواهی محدود توده های بومی و ارقام محلی: این گواهی به بذر تولید شده از توده های بومی و ارقام محلی کشور که به دلایل ژنتیکی امکان درج در فهرست ملی ارقام ایران را ندارند و در فهرست توده های قابل گواهی محدود قرار دارند، تعلق می گیرد. این گواهی تایید می کند که بذر تولید شده واجد شرایط استاندارد کیفیت های فیزیکی و فیزیولوژیک بذر از جمله خلوص فیزیکی بذر و درصد جوانه زنی بالا می باشد.
 
(3) گواهی بین المللی OECD: این گواهی بر اساس برنامه بذر سازمان همکاری های اقتصادی و توسعه (OECD Seed Scheme) و به منظور تجارت بذر در سطح بین الملل صادر می شود. این گواهی تایید کننده اصالت و خلوص ژنتیکی بذر می باشد و برای تایید کیفیت های فیزیکی و زیستی مانند خلوص فیزیکی، قوه نامیه و سلامت بذر، نیاز به دریافت گواهی نوع اول از یک مرجع معتبر وجود دارد.
 
 
 

مراحل و فرایند تولید بذر از الف تا ی
 
 
(1) دریافت مجوز تولید بذر: با ارائه مدارک لازم و تشکیل پروندۀ صدور یا تمدید مجوز تولید بذر در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آغاز می شود. شرایط و مدارک لازم برای دریافت یا تمدید مجوز تولید بذر هر یک از محصولات متفاوت بوده و در قسمت مقررات تولید بذر محصولات سایت در دسترس قرار گرفته است. حداقل مدت زمان لازم برای طی مراحل دریافت مجوز 45 روز کاری پس از تکمیل مدارک است. مجوز صادر شده تک محصولی می باشد و در صورتیکه شرکت تولید کننده مایل به فعالیت در امر تولید بذر چند محصول مختلف باشد لازم است شرایط و مدارک لازم برای هر یک از محصولات را احراز و ارائه نماید. 
 
 توصیه مهم: پیشنهاد می شود به منظور سرعت بخشیدن به فرایند دریافت مجوز، مدارک مورد نیاز را همان گونه که در لینک های بالا خواسته شده تهیه و بارگذاری نمایید. در تهیه طرح توجیهی دقت فرمایید زیرا درخواست هایی که طرح فنی تولید بذر آن مطابق سیاق لینک بالا نباشد عودت داده می شوند.
 
 
(2) دریافت سهمیه تولید: متقاضیان تولید بذر گندم و جو و محصولاتی که مشمول یارانه بذر میشوند، لازم است با مراجعه به کمیته بذر استان در معاونت تولیدات گیاهی سازمان جهادکشاورزی استان خود، سهمیه تولید بذر گندم و جو (شامل ارقام، طبقه بذری و میزان بذر قابل تحویل) دریافت نمایند و برنامه تولید بذر خود را بر اساس آن ارائه نمایند. متقاضیان بذر سایر محصولات لازم است با موسسه یا شرکت دارای امتیاز رقم مورد نظر در خصوص طبقۀ بذری و سطوح کشت توافق نمایند و برنامه تولید بذر خود را بر اساس این توافقات تنظیم و ارائه نمایند.
 
(3) ارائه برنامه سالانه تولید بذر : برنامه تولید لیستی شامل ارقام و سطوح کشت، مشخصات اراضی مورد نظر برای تولید بذر و پیش بینی تاریخ کشت است که طی نامه رسمی به موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال اعلام می شود. هرگونه تغییر در برنامه کشت شامل رقم، طبقه بذری، افزایش یا کاهش سطح، تغییر محل اراضی معرفی شده باید پیش از اقدام به کشت به موسسه اعلام و تاییدیه لازم دریافت شود. در غیر اینصورت گواهی مزرعه تولید بذر امکان پذیر نبوده و بذر استحصال شده به شیوه مقتضی از چرخه بذری حذف می شود.
 
(4) ثبت مشخصات اراضی: باتوجه به اینکه نظارت بر مزارع تولید بذر با کمک سامانه نظارت الکترونیک انجام می شود، لازم است مدیران فنی مشخصات دقیق قطعات معرفی شده را در سامانه نظارت الکترونیک ثبت نمایند. بدیهی است که تنها قطعاتی در فرایند نظارت قرار خواهند گرفت که در سامانه نظارت الکترونیک ثبت شده باشد.  شیوه ثبت مشخصات اراضی  و نحوه ورود اطلاعات توسط شرکت ها در  دو فیلم های آموزشی توضیح داده شده است.
 
(5) عقد تفاهمنامه نظارتی: متقاضیان پس از ارائه درخواست تولید بذر و برنامه تولید، برای عقد تفاهمنامه نظارتی به مدیریت برنامه ریزی و پشتیبانی موسسه دعوت می شوند تا فرم های لازم را امضاء نموده و نسبت به پرداخت قبض تعرفه نظارت بر تولید بذر اقدام نمایند. تعرفه نظارت بر تولید بذر برای هر یک از محصولات بصورت سالیانه محاسبه و به تصویب سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی می رسد. تعرفه نظارتی شامل هزینه های بازدیدهای دوره ای مزارع تولید بذر توسط کارشناسان ناظر موسسه، نمونه برداری از پارت های بذری (یک نوبت) و انجام آزمون های کیفی بذر (یک نوبت) می باشد.
 
(6) دریافت تاییدیه اراضی: پیش از کشت لازم است قابلیت تولید بذر اراضی معرفی شده از نظر دارا بودن شرایط استاندارد شامل امکان تامین فاصله ایزولاسیون، رعایت تناوب سال های گذشته، سهولت دسترسی کامل کارشناسان ناظر از چهار طرف قطعه بذری برای بازدیدهای دوره ای و نیز رعایت مقررات منطقه بندی کشت مندرج در دستورالعمل نظارت بر مزارع توسط موسسه تایید شود. کشت در قطعات فاقد تاییدیه تخلف محسوب شده و تولید کننده بذر ملزم به حذف قطعه در اسرع وقت می باشد.
 
(7) دریافت بذر طبقات پایه و کشت: باید توجه داشت که شیوه کشت یک مزرعه بذری از نظر نحوۀ کاشت، میزان مصرف بذر، فاصله ردیف های کشت و آرایش کشت کاملاً متفاوت از مزرعه تولید محصول زراعی است. از این رو تولیدکننده بذر لازم است بذر طبقه پایه یا پیش پایه را از موسسه / شرکت دارای امتیاز رقم دریافت نموده و با رعایت دستورالعمل نظارت بر مزارع تولید بذر محصول موردنظر کشت نماید. میزان بذر پیش پایه و پایه دریافتی متناسب با سطح اراضی تایید شده توسط موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال است. در صورت عدم رعایت مقررات مشخص شده در دستورالعمل های تولید بذر و نظارت بر مزارع تولید بذر، مزرعه احداث شده برای تولید بذر بنا به تشخیص کارشناسان ناظر اصلاح و یا از چرخه بذری حذف می شود و مسئولیت مشکلات بوجود آمده با مدیر فنی خواهد بود.
 
(8) نظارت مزرعه تولید بذر: نظارت بر طبق دستورالعمل نظارت بر مزارع تولید بذر هر محصول انجام می شود و شامل چند نوبت بازدید است که برای بررسی شرایط استاندارد مصوب هر محصول طراحی شده اند که بدون اطلاع قبلی انجام می شود و در صورت نیاز از مدیر یا کارشناس فنی شرکت تولیدکننده به عنوان مطلع برای حضور در بازدید دعوت می شود. بازدیدها توسط کارشناسان ناظر موسسه قابل انجام است و گزارشات و مستندات ناظرین مبنای تصمیم گیری در خصوص تایید یا عدم تایید مزرعه در هر یک از مراحل بازدید خواهد بود.
 
(8) دریافت گواهی مزرعه: کارشناسان ناظر موسسه در پایان بازدیدهای دوره ای مزرعه و تایید آخرین اقدامات لازم برای حفظ شرایط استاندارد مزرعه بذری، اجازه برداشت را تحت شرایط معین شده صادر می نمایند. این اجازه برداشت به مفهوم گواهی مزرعه تولید بذر می باشد. 
 
(9) فراوری و بوجاری بذر: بذر برداشت شده باید در همان مرکز بوجاری معرفی شده در زمان دریافت مجوز تولید به عنوان مالکیت یا استیجاری فراوری شود. هرگونه تغییر برنامه در این زمینه باید پیش از انتقال بذر با موافقت موسسه انجام شود. در غیر این صورت تودۀ یذر از چرخه تولید حذف خواهد شد. پس از انجام بوجاری و فراوری بذر کیسه گیری و پارت چینی می شود. ضروری است پارت چینی بر اساس راهنمای فنی نمونه برداری و پارت چینی انجام شود. در غیر این صورت امکان نمونه برداری وجود نداشته و کارشناس نمونه بردار دستور چینش دوباره پارت های بذری را صادر می نمایند، که لازم الاجرا است.
 
(10) درخواست انجام نمونه برداری و آزمون کیفیت بذر: تولیدکنندۀ بذر پس از آماده شدن پارت های بذری، درخواست نمونه برداری و آزمون کیفیت بذر را طی فرم درخواست نمونه برداری بذر های تولید داخل به موسسه ارائه می دهد. نمونه برداری بر اساس نوع رقم، نوع، شکل و تعداد بسته بندی بذر متفاوت است و شیوه مناسب توسط کارشناس نمونه بردار و بر اساس راهنمای فنی نمونه برداری و پارت چینی انجام می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد را در قسمت نمونه برداری مطالعه کنید. در  زمان نمونه گیری حداقل دو نمونه کاملاً یکسان برداشته می شود که به عنوان نمونه کاری و نمونه اطمینان شناخته می شوند. نمونه کاری برای انجام آزمون های کیفیت به آزمایشگاه کیفیت بذر تحویل داده می شود و نمونه اطمینان به مدت معین در شرایط مناسب نگهداری می شود. در صورت نیاز به تکرار انجام آزمون کیفیت بذر (درخواست تولیدکننده بدلیل استاندارد نبودن بذر آزمون شده و یا درخواست مصرف کننده بدلیل وقوع بدسبزی بذر فروخته شده) به نمونه اطمینان مراجعه می شود. 
     آزمون های کیفیت بذر بطور کلی شامل آزمون خلوص فیزیکی و آزمون درصد جوانه زنی است. در طی این آزمون ها تعدادی از ویژگی های لازم برای بر تایید یا رد استاندارد بودن پارت بذری، آزمایش می شود. برای کسب اطلاعات بیشتر در این مورد را در قسمت آزمون های کیفیت بذر مطالعه کنید.
 
(11) دریافت و نصب گواهی: پس از آزمون کیفیت بذر نتایج برای صدور و نصب برچسب به واحد مربوطه اعلام می شود. ممکن است برخی از پارت های بذری یک تولیدکننده غیراستاندارد شناخته شده و مورد تایید نباشند. در این صورت برچسب یا کارت گواهی تنها برای بسته های بذری مربوط به پارت های مورد تایید صادر می شود و برای نصب تحویل کارشناس مسئول استان محل تولید بذر می شود.
 
تاریخ به روز رسانی:
1401/10/12
تعداد بازدید:
16679
کلیه حقوق محتوای این سایت متعلق به مؤسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال می باشد.
Powered by DorsaPortal